Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου: Όσα αποκάλυψε η «Βροχή» (Baran) για την αγάπη και τη ζωή

Γνωρίζοντας τους άλλους

Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, ημέρα των ερωτευμένων, ημέρα αγάπης, έκφρασης και χαράς. Το κόκκινο χρώμα έχει την τιμητική του: κόκκινες καρδούλες, κόκκινα μπαλόνια, κόκκινα τριαντάφυλλα. Ιδανική μέρα για ρομαντικές ταινίες. Όπως η ιρανική ταινία που είδα πριν από πολύ καιρό. Έχω δει πολλές ταινίες, όμως λίγες με έχουν αγγίξει όπως η συγκεκριμένη ταινία.

Πριν από πολλά χρόνια, λοιπόν, στην πόλη μου (το «μου» έχει τη σημασία του) είχε αφιέρωμα στον Ιρανικό Κινηματογράφο. Μέχρι τότε δεν γνώριζα πολλά για τις ιρανικές ταινίες. Πήγα να δω μία ταινία, την Βροχή (Baran) του Ματζίντε Μαντζίντι. Μία ταινία με δυνατές εικόνες και λιτό λόγο για την αγάπη και τη ζωή. Μέχρι και σήμερα θυμάμαι πώς ένιωθα όταν τελείωσε η ταινία.

Η ταινία

Η ταινία με λίγα λόγια, με τη δική μου ματιά: Ο Λατίφ (Lateef) στα 17 του εργάζεται σε οικοδομή φτιάχνοντας καφέδες για τους εργάτες. Το διαβατήριό του είναι το μοναδικό περιουσιακό στοιχείο που διαθέτει. Χωρίς αυτό, τυπικά και ουσιαστικά, δεν υπάρχει.

Μία μέρα, το αφεντικό ανακοινώνει στον Λατίφ πως τη θέση του θα πάρει ένα μικροκαμωμένο αγόρι και πως ο ίδιος πλέον θα κάνει πιο βαριές δουλειές. Δέχεται με θυμό. Είναι θυμωμένος επειδή νιώθει πως το νέο αγόρι του έκλεψε τη θέση και του δυσκόλεψε τη ζωή. Αρχίζει να του δημιουργεί προβλήματα. Μέχρι που ανακαλύπτει πως ο «ανταγωνιστής» του είναι μία νέα κοπέλα, από το Αφγανιστάν, που παριστάνει το αγόρι για να στηρίξει την οικογένειά της οικονομικά. Αποφασίζει να μην πει τίποτα σε κανέναν. Μία ρομαντική αγάπη γεννιέται μεταξύ τους, από απόσταση, χωρίς να ανταλλάξουν μία κουβέντα.

Κάποια στιγμή, ο νεαρός μαθαίνει πως η οικογένεια της κοπέλας σχεδιάζει να επιστρέψει στο Αφγανιστάν. Όλοι γνωρίζουν πως μπορεί να μην φτάσουν στον προορισμό τους, όμως αυτό δεν τους εμποδίζει να προχωρήσουν με το σχέδιό τους. Τους λείπουν χρήματα για το ταξίδι. Τότε ο νεαρός αποφασίζει να τους βοηθήσει πουλώντας το διαβατήριό του. Αφήνει τα χρήματα στην είσοδο του σπιτιού της κοπέλας χωρίς να πει μία κουβέντα. Την ημέρα της αναχώρησης για το Αφγανιστάν, μία μέρα με βροχή, ο Λατίφ είναι εκεί. Στέκεται στην βροχή και παρακολουθεί την αγαπημένη του να απομακρύνεται. Είναι χαμογελαστός.

Η πρώτη αντίδραση 

Ναι, ακόμη θυμάμαι πώς ένιωθα όταν τελείωσε η ταινία. Ε λοιπόν, ήμουν θυμωμένη με τον Λατίφ. Ήταν σαν να παρακολουθούσα από κοντά τα γεγονότα και να δυσκολευόμουν να καταλάβω πώς ένας νέος άνθρωπος αποφάσισε να πουλήσει το διαβατήριό του, το μοναδικό στοιχείο που αποδείκνυε πως υπάρχει και που του πρόσφερε ένα μέλλον. Έβλεπα έναν νέο άνθρωπο να θυσιάζεται χωρίς καμία αναγνώριση της θυσίας του. Κανείς δεν γνώριζε τι είχε κάνει. Ο Λατίφ πλέον δεν υπήρχε, όμως ένιωθε χαρούμενος. Στέκονταν στην βροχή χαμογελαστός. Μα πώς;

Η συζήτηση με φίλες

Μετά από χρόνια, κάπου στο εξωτερικό, βρέθηκα σε μία παρέα με νέες γυναίκες από τη Μέση Ανατολή. Τους είπα για την «Βροχή» που είδα και για το πώς ένιωσα με το τέλος της ταινίας. Τόσο πολύ με είχε αγγίξει. Εκείνες δεν παραξενεύτηκαν. Μου εξήγησαν γιατί ο νεαρός ήταν χαρούμενος. Όταν πούλησε το διαβατήριο, μπορεί να μην υπήρχε στα χαρτιά, όμως υπήρχε σε ένα άλλο επίπεδο. Είχε αφήσει στην άκρη το «εγώ» και τις προσδοκίες του και είχε δεθεί με τη νεαρή κοπέλα σε πνευματικό επίπεδο. Αυτό τον έκανε να νιώθει πως υπάρχει. Είχε βιώσει δυνατά και όμορφα συναισθήματα χωρίς να περιμένει ή να χρειάζεται κάποια ανταπόκριση. Αυτό του έδινε χαρά. Αυτό θυμάμαι να λένε.

Οι βαθύτεροι προβληματισμοί

Καθώς εξηγούσα πώς ένιωθα για το τέλος της ταινίας άρχισα να αναρωτιέμαι αν στην ουσία, είχα νιώσει την ανάγκη να  υπερασπιστώ ζητήματα που θεωρούσα σημαντικά στη ζωή μου. Με άλλα λόγια, να υπερασπιστώ την ταυτότητά μου. Το θεωρούσα σημαντικό να έχω ένα «διαβατήριο» που θα δηλώνει πως υπάρχω και πως οι άλλοι μπορούν να δουν την ύπαρξή μου. Και να γνωρίζω πως αυτό που μπορώ να προσφέρω στους άλλους θα εκτιμάται εμπράκτως. Την ώρα που ο Λατίφ πουλούσε το διαβατήριό του και έχανε την ταυτότητά του, ίσως, ίσως να συνειδητοποίησα πως σε κάποια στιγμή της ζωής μας, για διαφορετικούς λόγους, όλοι μπορεί να χάσουμε την ταυτότητά μας – ένα αποδεικτικό στοιχείο της ύπαρξής μας. Και ίσως, ίσως τότε να μην ήμουν προετοιμασμένη για μία τέτοια απώλεια.

Καθώς άκουγα μία διαφορετική ερμηνεία για το τέλος της ταινίας άρχισα να αναρωτιέμαι πόσο εύκολο είναι στην εποχή του ατομικισμού να αφήνεις στην άκρη το «εγώ». Να νιώθεις πως είσαι «ένα» με τους γύρω σου, με αυτούς που γνωρίζεις. Ίσως και με αυτούς που δεν γνωρίζεις αλλά τους συναντάς στην καθημερινότητά σου. Πόσο εύκολο είναι να γίνεσαι ένα με αυτόν που αγαπάς χωρίς να σκέφτεσαι τι θα απογίνει η ταυτότητά σου; Να στέκεσαι στην βροχή των δυσκολιών και να χαίρεσαι που υπάρχεις μέσα από την αγάπη, αδιαφορώντας για το εγώ και την ταυτότητά του.

Σήμερα

Επιστροφή στο σήμερα. Όταν βρέθηκα ξανά με διεθνή παρέα, με νέους ανθρώπους από την Ασία, δεν είπα κάτι για την ταινία. Ίσως επειδή είχαμε πολλά θέματα να συζητήσουμε. Ίσως πάλι επειδή δεν έψαχνα απαντήσεις στους προβληματισμούς του παρελθόντος. Μπορεί αυτά που τώρα γνωρίζω για τον εαυτό μου να είναι αρκετά για να δώσω η ίδια απαντήσεις στις ερωτήσεις…

Baran, μία ταινία από μία άλλη ήπειρο, για την αγάπη και τη ζωή, με μία διαφορετική ματιά, με τη δύναμη να προβληματίσει και να οδηγήσει σε μία βαθύτερη γνωριμία με τον εαυτό μας.

Να έχουμε ένα όμορφο Σ/Κ

Πληροφορίες

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τον ιρανικό κινηματογράφο, μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο του Γιάννη Μόσχου για Έξι σύγχρονα αριστουργήματα του ιρανικού σινεμά