4 χαρές του να είσαι ‘παιδί της τρίτης κουλτούρας’
Γνωρίζοντας τους Άλλους
Σήμερα, τα παιδιά της τρίτης κουλτούρας μας περιμένουν για να μοιραστούν μαζί μας 4 χαρές που συνήθως βιώνουν. Και είναι σαν να κουβεντιάζουν μαζί μας και να μας λένε την ιστορία τους, σε πρώτο πρόσωπο. Ας θυμηθούμε πρώτα τις προκλήσεις που συνήθως αντιμετωπίζουν και πώς καθιερώθηκε ο όρος «παιδί της τρίτης κουλτούρας» (third culture kid).
Μας είπαν λοιπόν πως είναι παιδιά που μεγαλώνουν μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών. Ως παιδιά, προσπαθούν πολύ να βρουν τις ρίζες τους, να κατανοήσουν την ταυτότητά τους και να τη μοιραστούν με τους άλλους. Αυτή η προσπάθεια τους κάνει να δείχνουν σαν ένα ώριμο φρούτο έτοιμο να αποκοπεί από τη θαλπωρή του δέντρου. Μόνο που τα ίδια δεν νιώθουν έτοιμα. Θέλουν περισσότερο χρόνο για να ωριμάσουν μέσα τους.
Για τον όρο παιδί της τρίτης κουλτούρας
Μάθαμε πως ο όρος παιδί της τρίτης κουλτούρας (TCK) ανήκει στην κοινωνιολόγο – ανθρωπολόγο Ruth Hill Useem. Γύρω στο 1960, μαζί με τον σύζυγό της, μελέτησε την ανάπτυξη και συμπεριφορά παιδιών που μεγάλωναν σε ξένους πολιτισμούς λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεων των γονιών τους (αρχικά παιδιά διπλωματών, στρατιωτικών και ιεραποστόλων). Η Ruth βρήκε πως τα παιδιά αυτά μοιράζονταν κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία φάνηκε να παίζουν σημαντικό ρόλο σε επιλογές ζωής. Μετά τη συνταξιοδότησή της (1985), το ενδιαφέρον των μελετών εστιάστηκε στα ενήλικα πλέον παιδιά της τρίτης κουλτούρας (ATCK).
Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Για τα παιδιά της τρίτης κουλτούρας, η μία όψη αναπαριστά τις προκλήσεις και η άλλη τις χαρές. Χαίρονται που στις κοινωνικές περιστάσεις έχουν μία ιστορία να διηγηθούν. Χωρίς να υπάρχει γλωσσικός περιορισμός. Και μπορούν και θέλουν να βλέπουν και τις διαφορές και τις ομοιότητες μεταξύ των ανθρώπων. Σε πρώτο πρόσωπο, 4 χαρές του να είσαι παιδί της τρίτης κουλτούρας.
1. Έχω μία ιστορία να διηγηθώ
Όταν βρίσκομαι σε παρέα, μικρή ή μεγάλη, και με ρωτάνε από πού είμαι, αργώ να απαντήσω. Σαν να διστάζω να απαντήσω, σαν κάπου να κολλάω. Και προτιμώ τη σιωπή από την κουβέντα. Όχι όμως όταν μου ζητάνε να διηγηθώ μία ιστορία από τα παλιά. Έχω ζήσει σε πολλά και διαφορετικά μέρη του κόσμου. Έχω μάθει παραμύθια και παιχνίδια σε γλώσσες που μπορεί να μην διδάσκονται στο σχολείο. Έχω μία ιστορία να πω και εμπειρίες να μοιραστώ, σαν αυτές που τυλίγονται στα παραμύθια. Και επειδή αυτή είναι η στιγμή μου, η στιγμή που σπάω τη σιωπή, οι άλλοι με ακούνε με προσοχή. Εγώ; Τους δείχνω τον καλύτερο εαυτό μου.
2. Ίσως και στη δική σου γλώσσα
Είναι γεγονός, μπορώ να χειρίζομαι με σχετική άνεση αρκετές γλώσσες. Έχει τύχει να βρεθώ σε παρέα φίλων από διάφορα μέρη του κόσμου και το ίδιο βράδυ, να επικοινωνήσω σε δύο – τρεις – τέσσερις γλώσσες. Cool! Α ναι, κάποιες φορές, θα μπερδευτώ και στην ίδια πρόταση μπορεί να βάλω λέξεις από διάφορες γλώσσες. Ναι, αυτή είναι μία άβολη στιγμή. Όχι πάντα. Όχι όταν θα δω να χαμογελάνε όσοι ακούνε μία λέξη στη μητρική τους γλώσσα. Μία μικρή λέξη, με μεγάλη αξία. Όταν ακούνε τη λέξη, νιώθουν ευπρόσδεκτοι. Πως βρίσκονται σε χώρο ζεστό και οικείο. Σαν στο σπίτι τους. Την καταλαβαίνω αυτή την ανάγκη. Δεν χρειάζεται να το συζητήσουμε ή να το αναλύσουμε. Καταλαβαίνω.
3. Κατανοώ πως είμαστε διαφορετικοί
Από μικρή ηλικία ακούω πως παιδιά σαν και μένα ανήκουν «παντού και πουθενά». Χωρίς ένα σταθερό και μοναδικό σημείο αναφοράς. Και στεναχωριέμαι. Δεν θέλω να νιώθω πως διαφέρω. Αποφασίζω να κάνω ένα ταξίδι στην αυτογνωσία, να καταλάβω τι ακριβώς με κάνει να δείχνω και να ακούγομαι διαφορετικός / διαφορετική από τους άλλους. Το ταξίδι αυτό με βοηθά να μάθω να κατανοώ και να αποδέχομαι τη διαφορετικότητα των άλλων. Διαπιστώνω πως οι άνθρωποι διαφέρουμε μεταξύ μας. Έχουμε γεννηθεί σε διαφορετικά σημεία του ορίζοντα, έχουμε μεγαλώσει με διαφορετικά πιστεύω και έχουμε επιλέξει διαφορετικές πορείες στη ζωή. Και είναι αυτή η διαφορετικότητα που μας κάνει μοναδικούς και τονίζει την αξία της ανθρώπινης ψυχής. Το σέβομαι και μαθαίνω να σέβομαι τη δική μου αξία, αργά αλλά σταθερά.
4. Βλέπω πως είμαστε και όμοιοι
Ναι, θέλω να είμαι όπως οι περισσότεροι. Έτσι όπως τους βλέπω. Στην προσπάθειά μου να ταυτιστώ μαζί τους ξεκινώ να ανακαλύψω όλα όσα μπορεί να μοιραζόμαστε χωρίς να το γνωρίζουμε. Η ανάγκη αυτή δίνει ένα ιδιαίτερο χρώμα στη στεναχώρια. Με κάνει να μπορώ και να θέλω να βλέπω πέρα από ετικέτες και ονόματα, όρια και σύνορα. Πώς αλλιώς θα μοιραστώ με τους άλλους μία κοινή γλώσσα, κάποια κοινά σημεία επικοινωνίας; Μπορεί να είναι ένα μουσικό άκουσμα, μία τάση στη μαγειρική, ένα ρεύμα στη ζωγραφική, η αγάπη για το ποδόσφαιρο. Είμαστε διαφορετικοί και μοναδικοί. Είμαστε και όμοιοι, με όμοια ενδιαφέροντα και όμοιους προβληματισμούς. Η γλώσσα που μοιραζόμαστε είναι αυτή των εμπειριών και των συναισθημάτων. Υπάρχει κάποιος που να μην έχει βιώσει την απώλεια; Ή που να μην θέλει να αγαπήσει βαθιά; Το ήξερα! Γι’ αυτό και χαμογελώ.
Ίσως να αναρωτιέστε σε τι μας βοηθά ένας ακόμη όρος. Το ίδιο σκέφτομαι και εγώ. Μπορώ να πω πώς βλέπω τον συγκεκριμένο όρο. Σαν ένα βιογραφικό που στη θέση της ακαδημαϊκής και επαγγελματικής εμπειρίας, παρουσιάζει ανάγκες, συναισθήματα και επιθυμίες. Και βοηθά τον κάτοχό του να συστηθεί και να έχει τη δική του θέση στην εκπαίδευση, στην εργασία και στην κοινωνία. So simple!
Να έχετε μία δημιουργική εβδομάδα
Πληροφορίες
Για περισσότερες πληροφορίες για το έργο της Ruth Hill Useem και τον όρο «παιδιά της τρίτης κουλτούρας» μπορείτε να επισκεφθείτε το site TCK World: The Official Home of Third Culture Kids
