Ένα καρτούν και μια σκέψη για το ατέρμονο κυνήγι της ευτυχίας

Γνωρίζοντας Εμάς

Το νέο lockdown με βρίσκει στο σπίτι, να κάνω μερεμέτια. Πόσο με χαλαρώνει, να κάνω η ίδια πράγματα για το σπίτι. Η τρέχουσα συνθήκη – αυτή του lockdown, γνώριμη, από την άνοιξη. Με μια μικρή αλλαγή. Οι προβληματισμοί του τότε να γίνονται εντονότεροι τώρα. Και το ερώτημα για την έννοια της ευτυχίας να ακούγεται με δύναμη από το διαδίκτυο. Όπως στην περίπτωση του καρτούν με θέμα το ατέρμονο κυνήγι της ευτυχίας. Ένα παλιό αλλά πάντα επίκαιρο καρτούν.

Για το θέμα του καρτούν

Ο δημιουργός του, Steve Cutts, υφαίνει μια ταινία μικρού μήκους με τον τίτλο Happiness στην βάση της έκφρασης rat race. Του αγώνα χωρίς νόημα και χωρίς τέλος για την επικράτηση έναντι των άλλων και την κατάκτηση της ευτυχίας. Για την απόκτηση και επίδειξη αγαθών που επιβεβαιώνουν μια επιτυχημένη και ευτυχισμένη θέση στην κοινωνία. Ενός αγώνα που θυμίζει το κυνήγι του ποντικού μέσα στο κλουβί του – όσο κι αν τρέξει, παραμένει στο ίδιο σημείο. Ενδιαφέρον θέμα για καρτούν, το ατέρμονο κυνήγι της ευτυχίας στην βάση μιας ανάγκης (;) για επικράτηση και συνακόλουθη συντριβή των άλλων.

Στη θέση των ανθρώπων στον αγώνα και στην καθημερινότητα της πόλης βλέπουμε ποντικούς. Να προσπαθούν να ανταποκριθούν στους ρυθμούς της πόλης και στους κανόνες του αγώνα. Να φεύγουν από το σπίτι παραπατώντας, να μπαίνουν στο αυτοκίνητο βιαστικά, να οδηγούν με φόρα κάνοντας περίεργες προσπεράσεις και στο τέλος, να εγκλωβίζονται στο χάος της κυκλοφορίας. Αδιέξοδο.. Ένας ήχος βασιλεύει στο χάος, αυτός του κορναρίσματος. Παρόμοιες σκηνές στην πλατφόρμα του μετρό. Ένα χάος σε χρώμα γκρι με φόντο αφίσες με πρόσωπα χαμογελαστά. Αυτό που διαφημίζουν υπόσχεται ευτυχία. Μια ασφυκτική εικόνα για μια ασφυκτική αλήθεια.

Την ημέρα των μεγάλων εκπτώσεων – βλέπε Black Friday, οι ποντικοί τρέχουν να μπουν σε ουρές χιλιομέτρων με την ελπίδα να προλάβουν να μπουν στο κατάστημα-στόχο και να αγοράσουν ό,τι πιο φθηνό υπάρχει. Μόλις τα καταφέρουν, πλέον μέσα στο κατάστημα, δεν διστάζουν να δαγκώσουν το χέρι των διπλανών τους για να πετύχουν τον στόχο τους. Τι κι αν δεν χρειάζονται αυτό που κουβαλούν στα χέρια τους. Τι κι αν σπάσει και αχρηστευτεί στον αγώνα για την επικράτηση. Στο βάθος, ο ιδιοκτήτης, σαν να αναρωτιέται αν αξίζει να αφήνει να τον πατούν – κυριολεκτικά και μεταφορικά, στην προοπτική της απόκτησης περισσότερων χρημάτων.

Χάος

Το χάος της κυκλοφορίας καλά κρατεί. Ένας οδηγός ποντικός που ταλαιπωρείται ιδιαίτερα κοιτά ψηλά, προς τη μεριά των μεγάλων αφισών. Και αυτές υπόσχονται μια δόση ευτυχίας. Βασική προϋπόθεση, η δοκιμή των προϊόντων – διαφορετικών οινοπνευματωδών ποτών. Ο ποντικός ενθουσιάζεται με την υπόσχεση, σκαρφαλώνει στις αφίσες, ανοίγει όλα τα μπουκάλια, αδειάζει όλο το περιεχόμενο. Δείχνει ευτυχισμένος. Χαμογελά, ζαλίζεται και πέφτει κάτω. Κανείς δεν δίνει σημασία.

Το κυνήγι μιας δόσης ευτυχίας οδηγεί σε φαρμακείο. Αν δεν μπορούν τα αγαθά και το αλκοόλ να χαρίσουν ευτυχία, τότε ίσως να μπορούν τα χάπια για την ευτυχία. Ο ποντικός βουτά στο μπουκάλι με τα χάπια. Βγαίνει ευτυχισμένος. Νιώθει πως βρίσκεται στην ύπαιθρο, παραδομένος στην αγκαλιά του πράσινου γρασιδιού και του γαλάζιου ουρανού. Χαμογελά, για λίγο ακόμη. Κάτι συμβαίνει και ξυπνά στην πόλη, με άγχος.

Και που πηγαίνουν όλοι αυτοί οι ποντικοί που είναι εγκλωβισμένοι στο χάος; Ποιος είναι ο προορισμός τους; Αξίζει να δείτε την τελευταία σκηνή – χωρίς λόγια. Όταν την είδα, θυμήθηκα την φράση «πιάστηκε στην φάκα».

Για τη σκέψη που συνοδεύει το καρτούν

Βλέποντας το καρτούν αναρωτιόμουν πώς ορίζεται η ευτυχία σήμερα, στο κατώφλι της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Όταν φαινομενικά έχει βρεθεί λύση στα προβλήματα που μάστιζαν τις κοινωνίες των αιώνων που προηγήθηκαν. Όταν οποιοδήποτε νέο προϊόν κυκλοφορεί στην αγορά ή οποιαδήποτε νέα υπηρεσία δημιουργείται, υπόσχεται να ενισχύσει το συναίσθημα της ευτυχίας και την αξία της καθημερινότητας.

Ο αγώνας για την απόκτηση αγαθών που υπόσχονται να μας βοηθήσουν να νιώσουμε την ευτυχία να ρέει μέσα μας ίσως να κρύβει ένα παράδοξο. Η αίσθηση που έχω είναι πως αγωνιζόμαστε για την επιβεβαίωση πως είμαστε – ακουγόμαστε – δείχνουμε – νιώθουμε ευτυχισμένοι την ίδια στιγμή που βάζουμε νεκρή ταχύτητα για άλλα συναισθήματα. Αγωνιζόμαστε να νιώσουμε κάτι σημαντικό την ίδια στιγμή που μέσα μας μουδιάζει κάτι εξίσου σημαντικό αν και διαφορετικό. Τι εννοώ;

Ας τονίσω πρώτα πως δεν έχω κάτι εναντίον των προϊόντων ή των υπηρεσιών που προσφέρονται σε εμάς τους καταναλωτές. Βλέπω πως όλα έχουν τον δικό τους λόγο ύπαρξης και τη δική τους θέση στην αγορά. Ιδίως τώρα που κάνω μερεμέτια και έχω στο μυαλό ένα ερώτημα για οδηγό: ποια πράγματα χρειάζομαι για να κάνω τον χώρο μου πιο ζεστό. Αυτό που με προβληματίζει είναι η δύναμη που φαίνεται πως έχουν αποκτήσει τα αγαθά. Σαν άλλες σειρήνες, μας μαγεύουν και μας κάνουν να εναποθέτουμε ελπίδες και προσδοκίες σε αυτά. Κοινός παρονομαστής, η ευτυχία.

Πάγος

Το κυνήγι της ευτυχίας έχει τους κανόνες του όπως κάθε παιχνίδι. Ένας από αυτούς μας ζητά να βάλουμε κάποια (αν όχι πολλά) συναισθήματα στον πάγο. Έτσι γνωρίζουμε πως είμαστε ευτυχισμένοι όταν δεν νιώθουμε κάποιο σφίξιμο στο στομάχι – από αγωνία. Όταν δεν βλέπουμε δάκρυα να κυλούν στα μάγουλά μας – από θλίψη. Ή τα μάγουλά μας να κοκκινίζουν – από θυμό. Είναι λες και έχει μπει ένα μεγάλο κόκκινο Χ σε συναισθήματα όπως η αγωνία, η θλίψη, ο θυμός. Αν όλα τα αγαθά έχουν λόγο ύπαρξης, τότε και όλα τα συναισθήματα υπάρχουν για κάποιον λόγο. Πώς τα βλέπω; Σαν μια μορφή ανθρώπινης δημιουργίας, «προϊόντα» εσωτερικής διαδικασίας. Έχουν λοιπόν λόγο ύπαρξης.

Αναρωτιέμαι, τι αποκλείει το ένα από το άλλο; Το να νιώθουμε ευτυχισμένοι ακόμη και όταν την πόρτα μας χτυπούν η αγωνία, η θλίψη ή ο θυμός. Τι θα χάσουμε αν ανοίξουμε την πόρτα και ακούσουμε τι έχουν να μας πουν; Και μετά τις/τον ξεπροβοδίσουμε, με χαμόγελο, για όσα μάθαμε. Πόσο σημαντικό, να μπορούμε να νιώθουμε το εύρος των συναισθημάτων, όποια ετικέτα κι αν φέρουν. Τίποτα νεκρό, τίποτα παγωμένο μέσα μας. Τι ευτυχία, να νιώθουμε το μέσα μας ζωντανό! Ένα «σπίτι» με αγαθά που εξυπηρετούν σκοπούς ελεύθερους από το ατέρμονο κυνήγι της ευτυχίας.

Θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας. Αν το κείμενο είναι το κτίσμα του μπλογκοσπιτιού μου, τα σχόλια είναι η αυλή. Εδώ καθόμαστε στη σκιά, αναπαυτικά, και τα λέμε χαλαρά. Σας περιμένω λοιπόν στην αυλή.