Για την απώλεια και τη ζωή στα Βαλκάνια
Γνωρίζοντας τους Άλλους
Ένα άρθρο αφιερωμένο στη γειτονιά των Βαλκανίων. Περιγράφει ένα ταξίδι εμπειριών με αφετηρία τη δεκαετία του 1990, τέρμα το παρόν, και σταθμούς τις χώρες των Βαλκανίων. Οι εμπειρίες αυτές μοιράζονται μία αίσθηση γνώριμη σε όλους τους ανθρώπους: την απώλεια. Μία δύσκολη αίσθηση και μία αστείρευτη πηγή μάθησης.
Αν έχεις γεννηθεί και μεγαλώσει στα Βαλκάνια θα έχεις βιώσει κάποια απώλεια σημαντική για σένα και για τους γύρω σου.
Μπορεί να είναι με τη μορφή της αφήγησης ενός γεγονότος που συνέβη κάποτε στο παρελθόν και έχει αφήσει το σημάδι του τώρα στο παρόν. Μπορεί να είναι μία δύσκολη εμπειρία που προσπαθείς να κατανοήσεις και να διαχειριστείς. Κάτι σημαντικό να έχει αλλάξει.
Μπορεί να γεννήθηκες σε μία χώρα που δεν υπάρχει πια και πλέον τη συναντάς στα βιβλία της Ιστορίας. Και να ζεις, να σπουδάζεις, να εργάζεσαι, να δημιουργείς σε μία χώρα με διαφορετική ονομασία και διαφορετική γλώσσα. Ίσως η αλλαγή αυτή να ήταν σταδιακή και να είχες τον χρόνο να προσαρμοστείς στη νέα κατάσταση πραγμάτων. Ως μικρότερος, θα έδειξες ωριμότητα με την απόφασή σου να βοηθήσεις κάποιον μεγαλύτερο να δεχθεί την αλλαγή. Θα κατάλαβες πως η αλλαγή συνηθίζει να είναι πιο δύσκολη για τους μεγαλύτερους.
Μπορεί να ήταν μία δύσκολη περίοδος για όλους. Να είδες γείτονες να κόβουν κάθε επαφή. Έτσι ξαφνικά, να χάνεται κάθε επαφή. Να είδες φίλους να γίνονται ανάμνηση. Φίλοι με τους οποίους συνήθιζες να περνάς τις διακοπές σου και να μοιράζεσαι σχέδια για το μέλλον. Και για πολύ καιρό να αναρωτιόσουν τι ακριβώς είχε συμβεί. Δύσκολη εμπειρία. Να γνώρισες ευρύτερη αμφισβήτηση και απόρριψη και να τα έβαλες με τον εαυτό σου. Ένα ερωτηματικό να στέκονταν δίπλα σου και να σε σκουντούσε για μία απάντηση. Γιατί τόση δυσκολία;
Συνειδητοποιείς πως η γειτνίαση δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Μία οποιαδήποτε αλλαγή, όσο ήπια και να γίνεται, θα έχει τις προκλήσεις της. Ένα θέμα στη γειτονιά που ξεκίνησε στο παρελθόν και παραμένει αισθητό στο παρόν, θα δοκιμάζει την κατανόηση που μπορείτε να δείξετε, εσύ και οι γύρω σου.
Μπορεί να έμαθες να βάζεις τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές σου. Να μεγάλωσες σε ένα περιβάλλον όπου οι συλλογικές ανάγκες είχαν μεγαλύτερη βαρύτητα από τις ατομικές. Να έβλεπες το κράτος ως προέκταση της οικογένειας, δηλαδή κάτι σαν κηδεμόνα. Στην πορεία, το περιβάλλον αυτό μπορεί να άλλαξε και μαζί του, ο ρόλος του κράτους. Τώρα εξοικειώνεσαι με έννοιες που δεν γνώριζες τότε, έννοιες όπως «ανταγωνιστικότητα» και «παραγωγικότητα».
Μπορεί να μεγάλωσες σε ένα οικονομικά άνετο περιβάλλον, νιώθοντας ασφάλεια για το μέλλον. Να σχεδίαζες προσεκτικά τα βήματά σου για την κατάκτηση των ονείρων σου. Να είχες την πεποίθηση πως τα πράγματα θα πηγαίνουν από το καλό στο καλύτερο. Στην πορεία, η άνεση αυτή μπορεί να αντικαταστάθηκε από την ανασφάλεια, μία αίσθηση κοινή για όλους. Και να αποφάσισες να παρατήσεις τα όνειρά σου για πιο πρακτικούς στόχους. Ένα ακόμη ερωτηματικό κάνει την εμφάνισή του. Και τώρα τι;
Η ξενιτειά, ξανά στο προσκήνιο Κάποτε και τώρα, κοινός παρονομαστής στα Βαλκάνια.
Ως σκέψη ή ως στόχος, ένα από τα θέματα συζήτησης στο κυριακάτικο τραπέζι, εκεί όπου η οικογένεια συνηθίζει να παίρνει τις μεγάλες αποφάσεις. Η ξενιτειά προβάλλει ως λύση σε μία απώλεια, ως ένα βήμα μπροστά. Για ένα οικονομικά ασφαλέστερο μέλλον. Για μία αίσθηση ευρύτερης αποδοχής. Για όσους φεύγουν. Για όσους μένουν, η αίσθηση θα είναι διαφορετική.
Όποια και αν είναι η απώλεια, ξέρεις πως οφείλεις πρώτα στον εαυτό σου να κάνεις ένα βήμα μπροστά. Η ζωή δεν περιμένει. Ίσως να μην είναι το βήμα που είχες σχεδιάσει. Ίσως να διστάζεις να κάνεις αυτό το βήμα και να αναρωτιέσαι τι θα συμβεί αν πληγωθείς ξανά. Προβληματίζεσαι, φοβάσαι, συνειδητοποιείς, αποδέχεσαι τις επιλογές που έκανες στο παρελθόν και ετοιμάζεσαι να κάνεις νέες επιλογές στο παρόν. Μέσα σου ξέρεις πως κάποια στιγμή, θα βρεις τον δικό σου τρόπο να προχωρήσεις. Η απώλεια είναι κομμάτι της ζωής. Το ίδιο και η δημιουργικότητα, στα Βαλκάνια και σε ολάκερο τον κόσμο.
